Turn on the television news next Thursday and on display will be the sort of images from China that used to capture the imagination in the days of the Soviet Union. Dozens of tanks will roll down Beijing’s main avenue and past Tiananmen Square, followed by immaculate ranks of goose-stepping soldiers. New military hardware will be proudly paraded, from mobile missile launchers that can reach Washington to J-10 fighter jets produced at a Chinese plant.
Proud pageant: rehearsals in Beijing for next week’s 60th anniversary of the People’s Republic
The occasion will be the 60th anniversary of the founding of the People’s Republic of China, an event allowing the country’s leaders to show off their rapidly advancing military prowess at a time when its economy is leading others out of recession. If the Beijing Olympics last year were a chance to demonstrate how successful China has become, the October 1 parade will provide enduring images of its growing power.
Yet the bigger question raised by these celebrations is: what does Beijing really think of the US? Or, more specifically, does it now believe America – embroiled in two wars and with its economy wilting after last year’s financial crisis – is facing inevitable decline? If the answer is yes, it will have big implications for some of the most important global issues in President Barack Obama’s in-tray, from the future role of the dollar to Iran.
Chinese leaders rarely make unguarded comments about the US, although Wen Jiabao, prime minister, has articulated fears about a future collapse in the value of the dollar. “Of course we are concerned about the safety of our assets. To be honest, I am a little bit worried. I request the US to maintain its good credit, to honour its promises and to guarantee the safety of China’s assets,” he said at his annual press conference in March.
Yet behind the scenes of the country’s rise in recent years has been a fierce debate about the future direction of foreign policy among the think-tanks and elite universities that advise politicians – pitting academics who argue that Beijing should take a more confrontational attitude to the US against those who believe development is best supported by playing within the existing world order.
Yet there are signs the belief in US invincibility is waning. Even before the financial crisis, some scholars were questioning US dominance on the grounds that the Afghanistan and Iraq wars had damaged it both financially and morally. In 2006, Wang Yiwei at Fudan University in Shanghai sparked a huge response with an article that had the provocative title: “How we can prevent the US from declining too quickly”.
In recent months, as the US economy has floundered and China’s has proved remarkably resilient, there has been a flood of declinist commentary about the US. Fu Mengzi, a professor at the China Institutes of Contemporary International Relations, a Beijing think-tank affiliated with the security services, reckons that the high point for US power projection was 2000. “US power has been declining since then, especially with Iraq and Afghanistan,” he says. “It is just that the financial crisis has made it seem more and more obvious.”
This discussion is not limited to professional ponderers of policy. One of the most popular books in China at the moment is Currency Wars 2 by Song Hongbing, which predicts that an obscure international elite of bankers and politicians will impose a global currency by 2024 and usher in an era of world government. The US Federal Reserve supports the plan, he writes, because it recognises that the dollar will be savaged by a bout of hyperinflation.Mr Song, who went to university in the US, has a history of popularising conspiracy theories about global finance. His book is a sequel to a 2007 best-seller which put the blame for the battle of Waterloo, the rise of Hitler and the Asian financial crisis on the Rothschild banking dynasty. But with their combination of pessimism, fascination and envy of the US, his books tap into popular views.
By no means all share the view that the US is in the midst of a rapid demise. Zhu Feng at Peking University argues that “even if the US takes a hit with the financial crisis, the gap between America and the world is so large and other markets are so firmly enmeshed with the US, that no fundamental shift will occur to America’s relative position in the world”. There is also a self-serving element to some of the talk. Projecting the decline of the US is a way for academics to grab headlines, fill lecture theatres and perhaps win the ear of senior leaders.
Yet the fact that so many researchers are analysing the US and its problems suggests a Chinese belief that the underlying dynamics of global geopolitics are already shifting. Moreover, the heightened debate about the future of the US has coincided with numerous indications that China is throwing its weight around much more on international issues in which the US has a large stake.
For a start, China appeared to be taking the fight to the US this year when Zhou Xiaochuan, central bank governor, called for the eventual replacement of the dollar as the global reserve currency.
China has also become much more aggressive in doing energy deals, including in parts of the world that are politically sensitive in the US. Chinese companies used to be cautious about Latin America, in part because it was considered to be the US backyard, but PetroChina is making a large investment in Venezuela and Sinopec is trying to become involved in Brazil’s new oil discovery.
Chinese oil companies are also investing heavily in Iraq and Iran. Indeed Iran, the country which arguably presents the toughest diplomatic challenge facing the Obama White House, is now China’s third-largest supplier of oil and China has started selling refined gasoline to Iran, in a move that could complicate US efforts to limit the supply of fuel to the country.
Diplomats in Beijing say China is meanwhile taking a more assertive approach than before in the South China Sea, where long-running territorial disputes exist involving several countries. ExxonMobil of the US came under pressure from Beijing to pull out of an exploration deal with Vietnam, while the US navy reports six incidents in recent months in the South China and Yellow seas in which Chinese ships have harassed US surveillance vessels.
China also sent ships to the Gulf of Aden this year to take part in operations against pirates and some scholars say the government will need to become much more involved in protecting Chinese citizens abroad, due in part to rising public pressure. That could lead to it becoming more involved in places such as Pakistan and Sudan, where its citizens have been caught up in kidnappings.
Yet even if China is convinced US power is waning, it will still be keen to avoid open confrontation. In military terms, the US dwarfs China and will do so for many years, even with Beijing’s heavy investment in its armed forces. An overconfident China would also revive fears of a threat in the rest of Asia and elsewhere in the world that Chinese diplomats have worked hard to quash. And although China often complains about US policy towards Taiwan, it would not favour a rapid US security withdrawal from east Asia, in part because this could spark an arms race between China and Japan. “China might be more assertive towards the US but it will not be aggressive,” says Ms Glaser at CSIS.
Indeed, for many of the analysts talking up America’s woes, the result they see is not confrontation but an opportunity to exert more leverage. China wants to rein in the US and mould its engagement with the rest of the world – and if that sounds familiar, it is because it is exactly how western countries claim to be dealing with China.
When he was US deputy secretary of state in 2005, Robert Zoellick urged China to be a “responsible stakeholder”, by which he meant China should be tied into the existing web of international rules and institutions. Whether through the World Trade Organisation or non- proliferation initiatives, some of this has been achieved. China is one of the biggest contributors to United Nations peacekeeping missions and is taking a more proactive role in climate change talks by saying it will set a target for reducing the amount of carbon emissions for every unit of output.
But a more confident China will also want to use its influence to define the terms by which the US behaves. That partly means making it much harder for the US to embark on what China sees as unilateral adventures such as the Iraq war. But it also means trying to establish a multilateral order on Chinese terms, where countries co-operate on global problems but where China is able to ring-fence its political arrangements and neuter discussion of its human rights record. Defending Beijing’s view of sovereignty remains one of the main goals of its foreign policy.
“Some foreigners have nothing better to do after filling their stomachs. They keep picking on things Chinese,” said Xi Jinping, vice-president, during a visit to Mexico this year.
Prof Fu at CICIR tells a story about a US state department official who told a Beijing seminar that democracy promotion was one of the main priorities of US policy. “I asked her, what good is that for dealing with bird flu?” he says. The sort of multilateralism that Beijing seeks is based on a form of moral equivalency, where no country’s political system is superior to others. “We have to overcome our differences over morals and values in order to solve the problems we have in common,” he says.
Wang Yong, director of the Center for International Political Economy at Peking University, says the crisis will make it much harder for the US to “impose” human rights issues. “For the US, this is not a good time to be interfering in other countries’ issues,” he says. Americans “ought to be minding their own business, repairing their economy, their own human rights record and their overseas image, which needs a lot of mending”.
For all the gleaming military hardware that China will put on display next week and all the signs that it is becoming more engaged overseas, there is still a strong defensive element to its foreign policy, the product of deep suspicions about US intentions. A weaker US gives China chances to expand its influence. But it also gives its leaders a stronger platform to resist Americanisation.
Practical problems of a banker’s proposal to demote the dollar
Perhaps the boldest statement of intent from Beijing this year has come not from the military or even from an academic with a nationalist bent, but from the country’s mild-mannered and scholarly central bank boss.
 |
| Storm: Zhou Xiaochuan |
Zhou Xiaochuan caused a storm in March when he in effect called time on the US dollar as the main global reserve currency. In an article on the bank’s website, Mr Zhou argued that the international monetary system was too vulnerable to crises and said the dollar should eventually be replaced by special drawing rights, a basket of currencies managed by the International Monetary Fund.
The politics of Mr Zhou’s article were deft. The proposal was something of a challenge to the US – a shift away from the dollar as the reserve currency would inhibit Washington’s ability to borrow heavily in its own currency. Yet, as Arthur Kroeber at the Dragonomics consultancy in Beijing points out, the proposal involved giving more power to an international body and therefore avoided being seen as a power grab by a rising China.
The suggestion also helped to shift the conversation about the global financial crisis, which ahead of the Group of 20 leading nations’ London summit in April had begun to focus on China’s huge trade surplus and undervalued currency. Mr Zhou managed to transfer some of the attention back on to the US.
But the practical implications are less obvious. As Mr Zhou admits, reserve currencies are decided not by bureaucrats but by powerful economic forces. Some economists in China also question whether the proposal is in the country’s interests – a system based on SDRs might be more stable but could also imply lower growth for the global economy.
“Even in China, the idea is heatedly debated among economists,” says Zhang Yuyan of the Chinese Academy of Social Sciences in Beijing.
“It is very difficult for any other national currencies or international currencies like SDRs to replace the dollar, at least in the next 10 or 20 years. There is no way.”
By Geoff Dyer in BeijingPublished: September 24 2009 22:51
FT.com
Rồng châu Á trở mình
Bật chương trình tin tức trên TV tối thứ Năm tuần vừa rồi, trên màn hình sẽ là một loạt các hình ảnh từ Trung Quốc. Hàng tá xe tăng lăn bánh trên các phố chính ở Bắc Kinh và quảng trường Thiên An Môn, theo sau là các đoàn binh sĩ duyệt binh đều tăm tắp... Vũ khí quân đội mới sẽ được phô bày, từ những máy phóng tên lửa di động có thể chạm tới Washington tới những máy bay phản lực chiến đấu J-10 sản xuất tại Trung Quốc.Đó là dịp kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa - sự kiện để các quan chức lãnh đạo quốc gia thể hiện khát khao quân sự tại thời điểm khi nền kinh tế quốc gia đang vươn lên, dần thoát khỏi cuộc suy thoái kinh tế.
Nếu Đại hội Thể thao Olympics diễn ra tại Bắc Kinh năm ngoái là cơ hội để Trung Quốc thể hiện họ đang ngày càng thành công như thế nào, thì cuộc diễu hành ngày 1 tháng Mười, người Trung Quốc sẽ cố gắng phô diễn sức mạnh quân sự.
Tuy vậy qua các hoạt động kỷ niệm này, có một vấn đề lớn hơn đang được dấy lên, đó là: Bắc Kinh thực sự nghĩ gì về Hoa Kỳ? Hay, cụ thể hơn là, tại thời điểm hiện tại liệu Trung Quốc có tin tưởng rằng Hoa Kỳ - quốc gia đã tham gia vào hai cuộc chiến tranh và với nền kinh tế đang dần suy yếu sau cuộc khủng hoảng tài chính năm ngoái - đang phải đối mặt với cú trượt dốc không thể tránh khỏi?
Nếu câu trả lời là có, thì nó sẽ là hàm ý lớn lao về một trong những vấn đề toàn cầu quan trọng nhất trong hòm thư của Tổng Thống Barack Obama, từ vai trò của đồng đô la trong tương lai tới vấn đề Iran.
Nhận thức Hoa Kỳ đang dần tụt dốc “có thể đã được các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc thấm nhuần cùng với niềm tin sẽ ngày càng quyết đoán hơn trên trường quốc tế” - trích lời của Bonnie Glaser tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington.
Mặc dù Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã bày tỏ mối quan ngại về sự mất giá của đồng đô la trong tương lai, các nhà lãnh đạo Trung Quốc hiếm khi đưa ra những nhận xét thiếu thận trọng về Hoa Kỳ.
Trong một buổi họp báo thường niên hồi tháng Ba, Thủ tướng Ôn đã phát biểu: “tất nhiên chúng ta quan ngại về tính an toàn của tài sản. Thẳng thắn mà nói, tôi có một chút lo ngại. Tôi yêu cầu Hoa Kỳ duy trì khả năng tín dụng tốt vốn có của họ, để thực hiện các lời hứa và để bảo đảm tính an toàn cho tài sản của Trung Quốc.”
Tuy vậy, “hậu trường” sự đi lên của quốc gia này trong những năm gần đây đang là một chủ đề gây nhiều tranh cãi về định hướng chính sách đối ngoại trong tương lai giữa nhóm chuyên gia cố vấn và các trường đại học khi đưa ra ý kiến tư vấn cho các chính trị gia.
Một số viện sĩ cho rằng Bắc Kinh có thể sẽ có thái độ đối đầu hơn nữa với Hoa Kỳ, trong khi những người khác lại cho rằng quá trình phát triển được duy trì và củng cố tốt nhất bằng việc chấp nhận sân chơi chung với trật tự thế giới đang tồn tại.
Trật tự mới: Nhất siêu đa cường?
Cho tới gần đây, cuộc tranh luận trên tạm dừng lại do các bên đều nhất trí rằng Hoa Kỳ cho tới nay vẫn là cường quốc giữ vai trò thống trị và sẽ tiếp tục giữ vai trò đó trong ít nhất hai thập kỷ nữa. Tình trạng được mô tả là nhất siêu đa cường - một siêu cường quốc và nhiều cường quốc khác.
Thậm chí, các cố vấn còn đưa ra ý kiến đề nghị khẳng định hơn nữa vị thế trên trường quốc tế trước Hoa Kỳ cũng cho rằng thái độ đó không thích hợp vào thời điểm này. Tốt hơn nên chờ cơ hội và phát triển nền kinh tế, làm theo lời khuyên của Đặng Tiểu Bình: Che cái sáng, nuôi dưỡng cái tối (thao quang dưỡng hối - hàm ý là ẩn mình chờ thời, nuôi dưỡng tiềm năng của mình - người dịch).
Có những dấu hiệu cho thấy niềm tin vào sự bất bại của Hoa Kỳ đang dần suy giảm. Thậm chí trước cuộc khủng hoảng tài chính, một vài học giả đã đặt ra câu hỏi về sự thống trị của Hoa Kỳ căn cứ vào thực tế cuộc chiến tranh Afghanistan và Iraq đã tàn phá quốc gia này cả về tài chính và khía cạnh đạo đức. Năm 2006, Wang Yiwei tại Đại học Phúc Đán ở Thượng Hải đã nhận được rất nhiều phản hồi của các bên quan tâm thông qua một bài báo có tít cực kỳ thu hút: "Làm thể nào chúng ta có thể ngăn chặn cú tụt dốc quá nhanh chóng của Hoa Kỳ?”.
Trong những tháng vừa qua, nền kinh tế Hoa Kỳ vẫn trong giai đoạn mò mẫm tìm lối ra trong khi nền kinh tế Trung Quốc đã cho thấy khả năng phục hồi khá tốt. Các nhà suy thoái học đã có hàng tá lời nhận xét về nền kinh tế Hoa Kỳ.
Fu Mengzi, giáo sư tại Học viện Quan hệ Quốc tế đương đại của Trung Quốc - một chuyên gia cố vấn tại Bắc Kinh - cho rằng cao điểm của việc thể hiện sức mạnh Hoa Kỳ là năm 2000. Ông cho rằng: “sức mạnh của Hoa Kỳ suy giảm từ thời điểm đó, đặc biệt với hai cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan. Cuộc khủng hoảng tài chính khiến cho nhận định trên ngày càng trở nên rõ ràng hơn.”
Tranh luận này không giới hạn trong giới chuyên gia cố vấn hoạch định chính sách. Một trong những cuốn sách phổ biến nhất ở Trung Quốc vào thời điểm này đó là cuốn Cuộc chiến tranh Tiền tệ 2 của tác giá Song Hongbinh. Trong cuốn sách, tác giả dự đoán một cuộc chiến tranh quốc tế không rõ ràng giữa các ngân hàng và các chính trị gia sẽ tạo nên đồng tiền chung của thế giới vào năm 2024 và báo hiệu sự khởi đầu của kỷ nguyên chính phủ toàn cầu. Ông cho rằng, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ sẽ ủng hộ kế hoạch bởi vì họ nhận ra rằng đồng đô la sẽ bị cuộc chiến siêu lạm phát tấn công.
Ông Song, người đã theo học Đại học tại Hoa Kỳ, từng có tiền án truyền bá các học thuyết có âm mưu về tài chính toàn cầu. Cuốn sách của ông là cuốn tiếp theo sau cuốn sách bán chạy nhất năm 2007 với nội dung đổ lỗi cho cuộc chiến Waterloo, sự lên ngôi của Hitler và cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á trong triều đại ngân hàng Rothschild.
Không ai khẳng định rằng Hoa Kỳ đang ở giữa thời kỳ suy thoái nhanh chóng. Zhu Feng thuộc Đại học Bắc Kinh cho rằng “thậm chí nếu Hoa Kỳ vấp ngã trước cuộc khủng hoảng tài chính, thì khoảng cách giữa Hoa Kỳ và thế giới vẫn quá lớn và các thị trường khác chắc chắn vẫn bị lúng túng trước Hoa Kỳ. Sẽ không xảy ra một sự thay đổi căn bản nào đối với vị thế tương đối của Hoa Kỳ đối với phần còn lại của thế giới.”
Dự đoán sự suy thoái của Hoa Kỳ là một cách rất hay để các học giả giật tít các bài báo, bài phát biểu, thu hút sự chú ý của người nghe khi thuyết trình và có thể cũng là cách làm vừa tai các nhà lãnh đạo cấp cao.
Sự chuyển dịch của chức năng địa chính trị toàn cầu
Thực tế là, có rất nhiều nhà nghiên cứu đang phân tích Hoa Kỳ và các vấn đề của Hoa Kỳ, tạo dựng niềm tin cho người Trung Quốc rằng chức năng địa chính trị toàn cầu đã chuyển dịch. Hơn thế nữa, cuộc tranh cãi đang ngày càng khốc liệt về tương lai của Hoa Kỳ diễn ra cùng lúc với hàng loạt những dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang ngày càng lấn sân vào các vấn đề quốc tế mà Hoa Kỳ đang nắm giữ phần lớn quyền lợi.
Để bắt đầu, Trung Quốc đã châm ngòi cuộc chiến với Hoa Kỳ trong năm nay bằng lời kêu gọi thay thế chức năng dự trữ tiền tệ toàn cầu của đồng đô la Mỹ.
Trung Quốc cũng trở nên xông xáo hơn khi tham gia các thương vụ năng lượng, bao gồm cả các khu vực nhạy cảm về chính trị với Hoa Kỳ. Các công ty Trung Quốc từng thận trọng trước Mỹ La Tinh, một phần bởi vì khu vực này được coi là sân sau của Hoa Kỳ, nhưng PetroChina đang thực hiện một phi vụ đầu tư lớn vào Venezuela và Sinopec thì đang cố gắng tham gia vào công cuộc khai phá nguồn dầu mới ở Braxin.
Các công ty dầu thô Trung Quốc cũng đang đầu tư rất mạnh vào Iraq và Iran. Thật ra, Iran - quốc gia đang phải đối mặt với thách thức ngoại giao khắc nghiệt nhất từ Nhà Trắng - hiện tại đang là nhà cung cấp dầu thô lớn thứ ba của Trung Quốc và Bắc Kinh đã bắt đầu bán dầu tinh chế sang Iran. Động thái này có thể gây khó khăn cho Washington trong việc hạn chế cung cấp nhiên liệu tới Iran.
Các nhà ngoại giao ở Bắc Kinh cho rằng Trung Quốc đồng thời đang có một bước tiếp cận xông xáo hơn tới vùng Biển phía Nam - nơi các cuộc tranh chấp lãnh thổ kéo dài suốt nhiều năm qua với sự tham gia của nhiều quốc gia. ExxonMobil của Hoa Kỳ đã bị gây áp lực từ Bắc Kinh và phải quyết định rút khỏi hợp đồng khai thác với Việt Nam, trong khi đó, hải quân Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng có những "rắc rối" với nhau.
Trung Quốc cũng cử tàu chiến đến vùng Vịnh Aden trong năm nay để tham gia các chiến dịch chống cướp biển. Một số học giả nói rằng chính phủ nước này sẽ cần phải can dự nhiều hơn nhằm bảo vệ công dân Trung Quốc ở nước ngoài, một phần cũng là để đáp ứng sức ép ngày càng lớn của dư luận. Điều này có thể dẫn tới việc Trung Quốc can dự nhiều hơn tại các điểm nóng như Pakistan và Sudan, nơi công dân nước này đang trở thành mục tiêu của các vụ bắt cóc tống tiền.
Nhưng ngay cả khi Trung Quốc chắc chắn rằng sức mạnh Mỹ đang yếu dần, họ cũng sẽ tránh đối đầu.
Về mặt quân sự, Mỹ vượt xa Trung Quốc và sẽ còn như vậy trong nhiều năm tới, cho dù Bắc Kinh có đầu tư rất nhiều cho lực lượng vũ trang. Một sự cả tin của Trung Quốc cũng sẽ khiến phần còn lại của châu Á và bất cứ đâu trên thế giới lo ngại về mối đe dọa rằng các nhà ngoại giao Trung Quốc đang ra sức "dẹp loạn".
Và dù Trung Quốc thường than phiền về chính sách của Mỹ đối với Đài Loan, họ cũng không ủng hộ việc Mỹ rút lực lượng của mình khỏi Tây Á, một phần vì điều này sẽ làm bùng nổ một cuộc chạy đua vũ trang giữa Trung Quốc và Nhật Bản.
“Trung Quốc sẽ cứng rắn hơn với Mỹ nhưng sẽ không tấn công”, bà Glaser, thuộc CSIS nhận định.
Thực vậy, đối với nhiều chuyên gia phân tích vốn chỉ trích những lo lắng của Mỹ, kết quả mà họ thấy không phải là sự đối đầu mà là một cơ hội để tạo ra đòn bẩy. Trung Quốc muốn kiềm chế Mỹ và đưa ra cam kết của họ với phần còn lại của thế giới – và nếu điều đó không có gì lạ, thì đó chính xác là điều mà các nước phương Tây muốn giải quyết với Trung Quốc.
Mai Hương - Quốc Thái (Theo Financial Times)
Vietnamnet
Chủ nghĩa đa phương "kiểu Bắc Kinh"
Khi còn là Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ năm 2005, ông Robert Zoellick đã kêu gọi Trung Quốc hãy tỏ ra là một “cổ đông có trách nhiệm”. Nói cách khác, ông mong muốn Trung Quốc tham gia vào hệ thống các thể chế, quy định và luật pháp quốc tế hiện hành. Việc Trung Quốc tham gia Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) hay các sáng kiến không phổ biến vũ khí hạt nhân, cũng chính là cách nước này đóng vai trò cổ đông có trách nhiệm mà ông Robert Zoellick đã nêu với một số thành tựu đạt được.
Trung Quốc là một trong những thành viên đóng góp nhiều nhất cho lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc và đang đóng một vai trò ngày càng lớn hơn trong cuộc đối thoại về biến đổi khí hậu với việc nước này tuyên bố sẽ đặt ra mục tiêu giảm khí thải CO2 trong từng đơn vị sản xuất.
Nhưng một Trung Quốc tự tin hơn cũng sẽ muốn dùng ảnh hưởng của mình để ra điều kiện cho các hành động của Mỹ. Điều này một mặt có nghĩa là họ sẽ cứng rắn hơn khi Mỹ làm điều mà Trung Quốc coi là “những cuộc phiêu lưu đơn phương” như cuộc chiến tranh Iraq.
Mặt khác, điều đó cũng đồng nghĩa với cố gắng thiết lập một trật tư đa phương theo cách hiểu của Trung Quốc, ở đó các quốc gia hợp tác trong các vấn đề toàn cầu, nhưng đồng thời Trung Quốc có thể bảo vệ cách sắp xếp chính trị của mình và gạt ra ngoài mọi cuộc thảo luận về nhân quyền. Bảo vệ quan điểm về chủ quyền của Bắc Kinh vẫn là một trong những mục tiêu chính của chính sách đối ngoại Trung Quốc.
“Một số người nước ngoài không có gì tốt hơn để làm sau khi đã ăn no kễng bụng. Họ bắt đầu chọc ngoáy Trung Quốc”, Phó Chủ tịch nước Tập Cận Bình đã khẳng định như vậy trong một chuyến thăm Mexico năm nay.
Giáo sư Fu - thuộc CICIR - kể câu chuyện về một quan chức Bộ ngoại giao Mỹ phát biểu tại một hội thảo ở Bắc Kinh rằng xúc tiến dân chủ là một trong các ưu tiên chính trong chính sách của Mỹ. “Tôi đã hỏi bà, điều đó thì có ích gì cho việc đối phó với dịch cúm gia cầm?” - ông nói.
Kiểu chủ nghĩa đa phương mà Bắc Kinh tìm kiếm dựa trên một dạng đạo đức, theo đó không hệ thống chính trị của quốc gia nào được ưu tiên hơn của các quốc gia khác. “Chúng ta phải vượt qua sự khác biệt về đạo đức vào các giá trị để giải quyết các vấn đề chung” - ông nói.
Wang Yong - Giám đốc Trung Tâm nghiên cứu kinh tế chính trị quốc tế của trường Đại học Bắc Kinh - cho biết cuộc khủng hoảng hiện nay sẽ khiến Trung Quốc tỏ ra cương quyết hơn với Mỹ khi bị “bịa đặt” về nhân quyền.
“Đây không phải là lúc thích hợp đối với Mỹ để gây phiền phức cho các nước khác” - ông nói. Người Mỹ “nên tập trung vào kinh doanh, sửa đổi nền kinh tế của họ cũng như những số liệu kỷ lục về nhân quyền của chính họ và hình ảnh của họ ở nước ngoài”.
Bất chấp những vũ khí hạng nặng sáng bóng mà Trung Quốc sẽ trưng bày nhân dịp Quốc khánh và những dấu hiệu cho thấy họ đang can dự nhiều hơn ở nước ngoài, vẫn còn một điểm yếu lớn được che giấu trong chính sách đối ngoại của họ, đó là sản phẩm của việc nghi ngờ các ý định của Mỹ. Một nước Mỹ yếu hơn tạo cơ hội cho Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng, đồng thời tạo cho các lãnh đạo Bắc Kinh một nền tảng mạnh mẽ hơn để chống lại quá trình Mỹ hóa.
Các vấn đề đặt ra sau đề nghị “giáng cấp” đồng đôla
Có lẽ tuyên bố dũng cảm nhất về mục đích của Bắc Kinh trong năm nay không xuất phát từ giới quân sự hay một hàn lâm viên, mà từ một ông chủ ngân hàng trung ương có học vấn cao.
Thực vậy, ông Zhou Xiaochuan đã làm nổ ra một cuộc tranh cãi quyết liệt hồi tháng 3/2009 khi tuyên bố đã đến lúc USD không nên là đồng tiền dự trữ chính của quốc tế.
Trong một bài viết đăng trên website của ngân hàng, ông Zhou lập luận rằng hệ thống tiền tệ quốc tế đã quá tổn thương trước khủng hoảng, và USD từ nay nên được thay thế bằng SDRs – một giỏ ngoại tệ do Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) quản lý.
Quan điểm của ông Zhou rất khôn khéo. Đề nghị của ông là một thách thức với Mỹ - trong trường hợp USD không còn là đồng tiền dự trữ thì Washington sẽ không có khả năng cho vay nhiều bằng đồng tiền của chính mình.
Hơn thế, theo ông Arthur Kroeber - thuộc Ban cố vấn con rồng kinh tế ở Bắc Kinh, đề nghị này trao quyền lớn hơn cho một thể chế quốc tế, và như vậy tránh bị xem là sự “tiếm quyền” của một Trung Quốc đang nổi.
Gợi ý trên cũng giúp chuyển hướng cuộc tranh luận về khủng hoảng tài chính toàn cầu, vốn bắt đầu tập trung vào mức thặng dư thương mại khổng lồ của Trung Quốc và đồng tiền mất giá tại cuộc gặp nhóm các nước phát triển và mới nổi G-20 tại London hồi tháng Tư vừa qua. Ông Zhou đã biết cách đá sự chú ý của dư luận sang phía Mỹ.
Tuy nhiên, ông Zhou thừa nhận, các đồng tiền dự trữ quốc tế được quyết định không phải bởi giới chức nhà nước, mà bởi các lực lượng kinh tế đầy quyền năng.
Một số chuyên gia kinh tế ở Trung Quốc cũng đặt câu hỏi liệu đề nghị trên có phục vụ lợi ích quốc gia hay không khi một hệ thống dựa trên SDRs có thể ổn định hơn nhưng cũng có thể khiến kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm hơn.
Ngay tại Trung Quốc, ý tưởng này đã được các chuyên gia kinh tế tranh luận sôi nổi. Theo ông Zhang Yuyan, thuộc Viện hàn lâm Khoa học xã hội Trung Quốc ở Bắc Kinh, bất cứ đồng tiền quốc gia nào khác hoặc các đồng tiền quốc tế như SDRs cũng rất khó thay thế được USD, ít nhất trong 10-20 năm tới. Điều này là chắc chắn.
Quốc Thái(theo Financial Times)
VietNamNet
