When Abdel Baset al-Megrahi, the Libyan sentenced in 2001 to 27 years in prison for the 1988 bombing of Pan Am Flight 103 over Lockerbie, Scotland, was released from incarceration by the Scottish government on "compassionate grounds", a furor erupted. On August 22, ABC World News with Charles Gibson
Abdel Baset al-Megrahi at Glasgow airport 08/20/2009featured a segment on outrage over the Libyan's release. It was aired shortly before a report on an apology offered by William Calley, who, in 1971 as a young lieutenant, was sentenced to life in prison for the massacre of civilians in the Vietnamese village of My Lai.
After Megrahi, who served eight years in prison, arrived home to a hero's welcome in Libya, officials in Washington expressed their dismay. To White House Press Secretary Robert Gibbs, it was "outrageous and disgusting"; to President Barack Obama, "highly objectionable".
Calley, who admitted at trial to killing Vietnamese civilians personally, but served only three years of house arrest following an intervention by president Richard Nixon, received a standing ovation from the Kiwanis Club of Greater Columbus, Georgia, the city where he lived for years following the war. (He now resides in Atlanta.) For him, there was no such uproar, and no one, apparently, thought to ask either Gibbs or the president for comment, despite the eerie confluence of the two men and their fates.
Part of the difference in treatment was certainly the passage of time and Calley's contrition, however many decades delayed, regarding the infamous massacre of more than 500 civilians. "There is not a day that goes by that I do not feel remorse for what happened that day in My Lai," the Vietnam veteran told his audience. "I feel remorse for the Vietnamese who were killed, for their families, for the American soldiers involved and their families. I am very sorry."
For his part, Megrahi, now dying of cancer, accepted that relatives of the 270 victims of the Lockerbie bombing "have hatred for me. It's natural to behave like this ... They believe I'm guilty, which in reality I'm not. One day the truth won't be hiding as it is now. We have an Arab saying: 'The truth never dies'."
American exceptionalism
Calley was charged in the deaths of more than 100 civilians and convicted in the murder of 22 in one village, while Megrahi was convicted of the murder of 270 civilians aboard one airplane. Almost everyone, it seems, found it perverse, outrageous, or "gross and callous" that the Scottish government allowed a convicted mass murderer to return to a homeland where he was greeted with open arms.
No one seemingly thought it odd that another mass murderer had lived freely in his home country for so long. The families of the Lockerbie victims were widely interviewed. As the Calley story broke, no American reporter apparently thought it worth the bother to look for the families of the My Lai victims, let alone ask them what they thought of the apology of the long-free officer who had presided over, and personally taken part in the killing of, their loved ones.
Whatever the official response to Megrahi, the lack of comment on Calley underscores a longstanding American aversion to facing what the US did to Vietnam and its people during a war that ended more than 30 years ago. Since then, one cover-up of mass murder after another has unraveled and bubbled into view.
These have included the mass killing of civilians in the Mekong Delta village of Thanh Phong by future senator Bob Kerrey and the SEAL team he led (exposed by the New York Times Magazine and CBS News in 2001); a long series of atrocities (including murders, torture and mutilations) involving the deaths of hundreds of noncombatants largely committed in Quang Ngai province (where My Lai is also located) by an elite US unit, the Tiger Force (exposed by the Toledo Blade in 2003); seven massacres, 78 other attacks on noncombatants, and 141 instances of torture, among other atrocities (exposed by the Los Angeles Times in 2006); a massacre of civilians by US Marines in Quang Nam province's Le Bac hamlet (exposed in In These Times magazine in 2008); and the slaughter of thousands of Vietnamese in the Mekong Delta during Operation Speedy Express (exposed in The Nation magazine, also in 2008). Over the last decade, long suppressed horrors from Vietnam have been piling up, indicating not only that My Lai, horrific and iconic as it may have been, was no isolated incident, but that many American veterans have long lived with memories not unlike those of Calley.
If you recall what actually happened at My Lai, Calley's more-than-40-years-late apology cannot help but ring hollow. Not only were more than 500 defenseless civilians slaughtered by Calley and some of the 100 troops who stormed the village on March 16, 1968, but women and girls were raped, bodies were horrifically mutilated, homes set aflame, animals tortured and killed, the local water supply fouled, and the village razed to the ground. Some of the civilians were killed in their bomb shelters, others when they tried to leave them. Women holding infants were gunned down. Others, gathered together, threw themselves on top of their children as they were sprayed with automatic rifle fire. Children, even babies, were executed at close range. Many were slaughtered in an irrigation ditch.
For his part in the bloodbath, Calley was convicted and sentenced to life in prison doing hard labor. As it happened, he spent only three days in a military stockade before Nixon intervened and had him returned to his "bachelor apartment", where he enjoyed regular visits from a girlfriend, built gas-powered model airplanes, and kept a small menagerie of pets.
By late 1974, Calley was a free man. He subsequently went on the college lecture circuit (making US$2,000 an appearance), married the daughter of a jeweler in Columbus, Georgia, and worked at the jewelry store for many years without hue or cry from fellow Americans among whom he lived. All that time he stayed silent and, despite ample opportunity, offered no apologies.
Still, Calley's belated remorse evidences a sense of responsibility that his superiors - from his company commander Captain Ernest Medina to his commander-in-chief president Lyndon Johnson - never had the moral fiber to shoulder. Recently, in considering the life and death of Johnson's secretary of defense Robert McNamara, who repudiated his wartime justifications for the conflict decades later ("we were wrong, terribly wrong"), Jonathan Schell asked:
[H]ow many public figures of his importance have ever expressed any regret at all for their mistakes and follies and crimes? As the decades of the twentieth century rolled by, the heaps of corpses towered, ever higher, up to the skies, and now they pile up again in the new century, but how many of those in high office who have made these things happen have ever said, "I made a mistake," or "I was terribly wrong," or shed a tear over their actions? I come up with: one, Robert McNamara.
Because the United States failed to take responsibility for the massive scale of civilian slaughter and suffering inflicted in Southeast Asia in the war years, and because McNamara's contrition arrived decades late, he never became the public face of slaughter in Vietnam, even though he, like other top US civilian officials and military commanders of that time, bore an exponentially greater responsibility for the bloodshed in that country than the low-ranking Calley.
Butchery in the Mekong Delta
A few weeks after McNamara's death, Julian Ewell, a top army general who served in two important command roles in Vietnam
, also passed away. For years, the specter of atrocity had swirled around him, but only among a select community of veterans and Vietnam War historians. In 1971, Newsweek magazine's Kevin Buckley and Alex Shimkin conducted a wide-ranging investigation of Ewell's crowning achievement, a six-month operation in the Mekong Delta code-named Speedy Express, and found evidence of the widespread slaughter of civilians. "The horror was worse than My Lai," one American official told Buckley. "But ... the civilian casualties came in dribbles and were pieced out over a long time. And most of them were inflicted from the air and at night. Also, they were sanctioned by the command's insistence on high body counts."
As word of the impending Newsweek article spread, John Paul Vann, a retired army lieutenant colonel who was by then the third-most-powerful American serving in Vietnam, and his deputy, Colonel David Farnham, met in Washington with army chief of staff General William Westmoreland. At that meeting, Vann told Westmoreland that Ewell's troops had wantonly killed civilians to boost the body count - the number of enemy dead that served as the primary indicator of success in the field - and so further the general's reputation and career. According to Farnham, Vann said Speedy Express was, in effect, "many My Lais”.
A Pentagon-level cover-up and Newsweek's desire not to upset the Nixon administration in the wake of the My Lai revelations kept the full results of the meticulous investigation by Buckley and Shimkin bottled up. The publication of a severely truncated version of their article allowed the Pentagon to ride out the coverage without being forced to convene a large-scale official inquiry of the sort which followed public disclosure of the My Lai massacre.
Only last year did some of the reporting that Newsweek suppressed, as well as new evidence of the slaughter and the cover-up, appear in a piece of mine in The Nation and only in the wake of Ewell's death was it mentioned in the Washington Post that a long-secret official Army report, commissioned in response to Buckley and Shimkin's investigation, concluded:
[W]hile there appears to be no means of determining the precise number of civilian casualties incurred by US forces during Operation Speedy Express, it would appear that the extent of these casualties was in fact substantial, and that a fairly solid case can be constructed to show that civilian casualties may have amounted to several thousand (between 5,000 and 7,000).
A year after the eviscerated Buckley-Shimkin piece was published, Ewell retired from the army. Colonel Farnham believed that the general was prematurely pushed out due to continuing army fears of a scandal. If true, it was the only act approaching official censure that he apparently ever experienced, far less punishment than that meted out to Megrahi, or even Calley.
Yet Ewell was responsible for the deaths of markedly more civilians. Needless to say, Ewell's civilian slaughter never garnered significant TV coverage, nor did any US president ever express outrage over it, or begrudge the general his military benefits, let alone the ability to spend time with his family. In fact, in October, following a memorial service, Julian Ewell will be buried with full military honors at Arlington National Cemetery.
Chain of command
In his recent remarks, William Calley emphasized that he was following orders at My Lai, a point on which he has never wavered. The army's investigation into My Lai involved 45 members of Medina's company, including Calley, suspected of atrocities. In a second investigation, 30 individuals were looked into for covering up what happened in the village by "omissions or commissions". Twenty-eight of them were officers, two of them generals, and as a group they stood accused of a total of 224 offenses. Calley, however, was the sole person convicted of an offense in connection with My Lai. Even he ultimately evaded any substantive punishment for his crimes.
While an opportunity was squandered during the Vietnam era, Calley's apology and the response to Megrahi's release offer another chance for some essential soul-searching in the United States. In considering Calley's decades-late contrition, Americans might ask why a double standard exists when it comes to official outrage over mass murder.
It might also be worth asking why some individuals, like a former Libyan intelligence officer or, in rare instances, a low-ranking US infantry officer, are made to bear so much blame for major crimes whose responsibility obviously reached far above them; and why officers up the chain of command, and war managers - in Washington or Tripoli - escape punishment for the civilian blood on their hands. Unfortunately, this opportunity will almost certainly be squandered as well.
Similarly, it's unlikely that Americans will seriously contemplate just how so many lived beside Calley for so long, without seeking justice - as would be second nature in the case of a similarly horrific crime committed by an officer serving a hostile power elsewhere. Yet he and fellow American officers from Donald Reh (implicated in the deaths of 19 civilians - mostly women and children - during a February 1968 massacre) to Bob Kerrey have gone about their lives without so much as being tried by court martial, let alone serving prison time as did Megrahi.
In the immediate wake of Calley's contrition, it wasn't a reporter from the American media but from Agence France-Presse (AFP), which thought to check on how Vietnamese survivors or relatives of those massacred at My Lai might react. When an AFP reporter spoke to Pham Thanh Cong, who saw his mother and brothers killed in the My Lai massacre (and now runs a small museum at the village) and asked what he thought of Calley's apology, he responded, "Maybe he has now repented for his crimes and his mistakes committed more than 40 years ago." Maybe.
Today, some of Calley's cohorts, the mostly anonymous others who perpetrated their own horrors in Southeast Asia and never faced even a modicum of justice for their crimes, go about their lives in American cities and suburbs. (Others, who have committed unpunished offenses in the Global War on Terror, are still on active duty.) As a result, the outrage over what happened to the only man convicted of the terrorist act against Pan Am Flight 103 over Lockerbie, Scotland, has a strikingly hollow ring.
A failure to demand an honest accounting of the suffering the United States caused the Vietnamese people and a willingness to ignore ample evidence of widespread slaughter remains a lasting legacy of the Vietnam War. So does a desire to reduce all discussion of US atrocities in Southeast Asia to the massacre at My Lai, with William Calley bearing the burden - not just for his crimes but for all US crimes there. And it will remain so until the American people do what their military and civilian leadership have failed to do for more than 40 years: take responsibility for the misery the US inflicted in Southeast Asia.
Nick Turse is the associate editor of TomDispatch.com and the recent winner of a Ridenhour Prize for Reportorial Distinction as well as a James Aronson Award for Social Justice Journalism. His work has appeared in the Los Angeles Times, the Nation, In These Times, and regularly at TomDispatch. A paperback edition of his book, The Complex: How the Military Invades Our Everyday Lives (Metropolitan Books), an exploration of the new military-corporate complex in America, has recently been published. His website is NickTurse.com.
By Nick Turse
Asia Times Online
Từ Mỹ Lai tới Lockerbie
Cách đây hơn một tuần, hai nhân vật bị kết tội giết người hàng loạt đã thu hút sự chú ý của dư luận khi tin tức về câu chuyện của họ được loan tải.
Một người đã được thả khỏi nhà tù, tiếp tục khăng khăng mình vô tội. Và việc ông này được trả tự do đã bị lên án kịch liệt ở Mỹ trong khi nhiều người khác ở đất nước ông ta đón chào ông ta trở về như một người hùng.
Người thứ hai tỏ rõ sự ăn năn về tội ác của mình sau gần 35 năm sống tự do trên chính mảnh đất quê hương, và có rất ít lời bình luận xung quanh việc này.
Khi Abdel Baset al-Megrahi, một người Libya bị kết án 27 năm tù vào năm 2001 vì vụ đánh bom máy bay Pan Am số hiệu 103 trên bầu trời Lockerbie, Scotland, được chính phủ Scotland trả tự do vì "những lý do đặc biệt", một cuộc tranh cãi đã nổ ra.
Vào ngày 22/8, hãng tin ABC World News đã phát sóng cảnh một số người giận giữ trước vụ thả al-Megrahi. Nó được phát sóng ngay trước một thông tin về lời xin lỗi của William Calley, người đã bị kết án tù chung thân vì tội thảm sát dân thường ở làng Mỹ Lai, Việt Nam.
Ngay sau khi Megrahi, người đã thụ án tù được 8 năm, trở về nhà và được đón mừng như một người hùng ở Libya, các quan chức ở Washington lập tức bày tỏ sự bất bình. Đối với Thư ký Báo chí Nhà trắng Robert Gibbs, diễn biến này thật "vô nhân đạo và ghê tởm"; còn đối với Tổng thống Barack Obama, nó thật "đáng chê trách".
Calley - người thừa nhận tại một phiên tòa rằng đã đích thân sát hại nhiều dân thường Việt Nam nhưng chỉ bị quản thúc tại gia ba năm sau khi có sự can thiệp của Tổng thống Richard Nixon - nhận được sự hoan nghênh nhiệt liệt từ các thành viên Câu lạc bộ Kiwanis thuộc khu vực Greater Columbus, Georgia, thành phố mà ông này sống những năm tháng tiếp sau cuộc chiến. (Hiện ông này cư trú ở Atlanta). Về vụ Calley, chẳng có gì om sòm và dường như chẳng có ai nghĩ đến việc hỏi Gibbs hay Tổng thống Mỹ bình luận thế nào.
Một phần của sự khác biệt trong đối xử là thời gian và sự ăn năn hối cải của Calley, mặc dầu chậm trễ nhiều thập niên, về việc đã tàn sát không ghê tay hơn 500 thường dân vô tội ở Việt Nam.
"Chẳng có ngày nào trôi qua mà tôi không cảm thấy hối hận về những gì đã xảy ra ngày hôm đó ở Mỹ Lai", cựu binh tham chiến ở Việt Nam nói trước đám đông. "Tôi cảm thấy có lỗi với những người dân Việt Nam bị sát hại, với gia đình của họ, cũng như những lính Mỹ dính líu đến vụ thảm sát này. Tôi rất xin lỗi".
Về phần mình, Megrahi - hiện đang mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối - thừa nhận rằng người thân của 270 nạn nhân vụ đánh bom Lockerbie "căm ghét tôi. Thái độ như vậy cũng là tự nhiên... Họ tin rằng tôi phạm tội ác, nhưng thực sự tôi vô tội. Một ngày, sự thật sẽ phơi bày. Chúng tôi có một câu ngạn ngữ Ảrập: Sự thật không bao giờ chết".
Trung uý William L. Calley (phải) thời còn trong quân ngũ. Ảnh Corbis.Chủ nghĩa biệt lệ Mỹ
Calley bị buộc tội trước cái chết của hơn 100 dân thường và bị kết tội sát hại 22 người ở một ngôi làng, còn Megrahi bị kết tội giết 270 người trên một chuyến bay.
Hầu hết mọi người đều thấy rằng thật là quá đáng khi chính phủ Scotland cho phép một tên giết người hàng loạt trở về nước. Thế nhưng, dường như chẳng ai nghĩ rằng thật là nực cười khi một kẻ giết người hàng loạt khác đang được sống tự do ở chính đất nước mình lâu đến như vậy.
Gia đình các nạn nhân vụ Lockerbie được báo chí khắp nơi phỏng vấn. Còn khi câu chuyện của Calley vỡ lở, không một phóng viên Mỹ nào nghĩ đến đến việc tìm đến các gia đình nạn nhân ở Mỹ Lai, chứ đừng nói đến việc phỏng vấn họ rằng họ nghĩ gì về lời xin lỗi của một cựu sĩ quan Mỹ đã tham gia giết hại những người yêu quý của họ.
Cho dù phản ứng chính thức về Megrahi là gì, thì việc vắng bóng những bình luận về Calley cho thấy một sự ác cảm lâu nay của người Mỹ khi đối diện với những gì họ làm ở Việt Nam và người dân nước này trong cuộc chiến vốn đã kết thúc hơn 30 năm trước.
Kể từ đó đến nay, một loạt tội ác khác của lính Mỹ ở Việt Nam đã được làm sáng tỏ và phơi bày trước công luận.
Đó là vụ giết hại nhiều dân thường ở làng Thạnh Phong do Bob Kerry (người sau này là thượng nghị sĩ Mỹ) và đội biệt kích SEAL do ông này chỉ huy, được tạp chí New York Times và CBS vạch trần năm 2001; một loạt hành động tàn bạo (gồm giết người, tra tấn và hành hình) liên quan tới cái chết của hàng trăm người ở tỉnh Quảng Ngãi do một đơn vị tinh nhuệ Mỹ có tên Mãnh Hổ (Tiger Force) thực hiện bị báo Toledo Blade phơi bày năm 2003. Bảy cuộc tàn sát và 78 cuộc tấn công khác nhằm vào dân thường cùng 141 vụ tra tấn được Thời báo Los Angeles đăng tải năm 2006... Ngoài ra còn có vụ sát hại hàng nghìn người Việt Nam ở vùng châu thổ sông Mekong trong chiến dịch Speedy Express do tạp chí The Nation khơi ra năm 2008.
Tất cả cho thấy, nhiều cựu chiến binh Mỹ không chỉ phải sống chung với những ký ức về vụ thảm sát ở Mỹ Lai mà còn vô số hành động tàn bạo khác họ đã thực hiện ở Việt Nam.
Nếu bạn nhớ lại những gì đã thực sự xảy ra ở Mỹ Lai, lời xin lỗi chậm trễ hơn 40 năm của William Calley chẳng thể giúp ích gì ngoài một sự sáo rỗng.
Không chỉ hơn 500 thường dân vô tội bị Calley và khoảng 100 binh sĩ kéo tới Mỹ Lai sát hại ngày 16/3/1968 mà còn rất nhiều phụ nữ và các cô gái trẻ bị hãm hiếp, những thi thể bị cắt xẻo ghê rợn, gia súc bị tàn sát, những ngôi nhà bị thiêu thành tro và cả làng bị san phẳng.
Một số người bị giết trong hầm trú bom, người khác bị sát hại khi cố gắng chạy thoát. Phụ nữ ôm con nhỏ trúng đạn ngã gục, những người khác lấy thân mình che chở cho đàn con trước tràng đạn súng trường. Nhiều người bị phơi xác trên một con mương.
Vì tội ác của mình, Calley đã bị buộc tội và kết án tù chung thân. Nhưng sự thực là ông ta chỉ phải ngồi sau song sắt vỏn vẹn 3 ngày trước khi Nixon can thiệp. Tiếp sau đó là những tháng ngày trong "căn hộ độc thân", nơi ông ta vui thú tiếp đón bạn bè, chế tạo các máy bay mô hình chạy bằng gas, và chăm sóc một bầy vật nuôi.
William Calley ngày nay. (Ảnh: AP)Vào cuối năm 1974, Calley là một người tự do.Ông ta bắt đầu các chuyến đi diễn giảng ở trường đại học (kiếm 2.000 USD/lần), cưới con gái một người bán đá quý ở Columbus, Georgia, và làm việc tại cửa hàng đá quý trong nhiều năm mà chẳng bị ai xung quanh để ý. Lúc nào ông ta cũng giữ yên lặng, cũng chẳng đưa ra lời xin lỗi nào.
Mặc dầu vậy, lời xin lỗi muộn màng của Calley cũng chứng tỏ ý thức trách nhiệm mà các cấp trên của ông ta - từ viên đại úy Ernest Medina tới Tổng thống Lyndon Johnson - chưa bao giờ gánh vác.
Mới đây, khi xem xét cuộc đời và cái chết của Bộ trưởng Quốc phòng Robert McNamara thời Johnson, Jonathan Schell hỏi: "Có bao nhiêu nhân vật quan trọng tầm cỡ ông từng bày tỏ sự hối hận về những sai lầm, những hành động điên rồ và tội ác họ phạm phải?".
Khi những thập niên của thế kỷ 20 trôi qua, hàng đống xác chết chất cao, thậm chí ngày càng cao, trên bầu trời, và giờ đây chúng lại bắt đầu ở thế kỷ mới. Nhưng thử hỏi có bao nhiêu người nắm giữ chức vụ cấp cao để những điều như thế xảy ra từng thừa nhận: "Tôi đã phạm sai lầm. Tôi quá sai" hoặc nhỏ một giọt nước mắt cho hành động của mình. Tôi thấy chỉ có một, Robert McNamara.
Bởi vì nước Mỹ không nhận trách nhiệm trước quy mô lớn của cuộc tàn sát và những đớn đau mà dân thường ở Đông Nam Á phải gánh chịu trong những năm tháng chiến tranh, và bởi vì sự ăn ăn hối hận của McNamara xuất hiện chậm trễ vài thập niên, công luận chưa bao giờ biết đến ông này như một kẻ giết người hàng loạt ở Việt nam mặc mặc dầu McNamara, cũng như nhiều quan chức dân sự và quân sự cấp cao của Mỹ thời điểm đó, phải chịu nhiều trách nhiệm về cuộc đổ máu ở Việt Nam hơn so với đội ngũ cấp thấp như Calley.
Lò mổ ở châu thổ Sông Mekong
Một vài tuần sau cái chết của McNamara, Julian Ewell, một tướng cấp cao Mỹ từng đảm trách hai vai trò chỉ huy quan trọng ở Việt Nam, cũng qua đời. Trong suốt nhiều năm, bóng ma tội ác luôn ám ảnh ông này.
Năm 1971, phóng viên Kevin Buckley và Alex Shimkin của tạp chí Newsweek đã tiến hành một phóng sự điều tra diện rộng về thành tích của Ewell, một chiến dịch kéo dài 6 tháng ở châu thổ sông Mekong có biệt danh Speedy Express và họ phát hiện bằng chứng về cuộc thảm sát rộng khắp nhằm vào dân thường.
"Sự ghê rợn còn khủng hiếp hơn cả ở Mỹ Lai", một quan chức Mỹ khẳng định với Buckley.
Ngay khi thông tin về bài báo trên Newsweek loan đi, John Paul Vann - một trung tá quân đội về hưu - và viên phó của ông này là David Farnham đã gặp gỡ Tướng William Westmoreland ở Washington.
Vann nói với Westmoreland rằng lính của Ewell đã giết hại bừa bãi thường dân để tăng số lượng nạn nhân - số kẻ thù bị giết là chỉ số hàng đầu về thành tích trên chiến trường - và làm tăng thêm danh tiếng cũng như sự nghiệp của vị tướng này.
Theo Farnham, Vann nói rằng chiến dịch Speedy Express, xét trên thực tế, là nhiều vụ Mỹ Lai cộng lại.
Sự che đậy tội ác ở cấp độ Lầu Năm Góc cộng với việc Newsweek không muốn chính quyền Nixon khó chịu sau khi vụ Mỹ Lai bị đưa ra ánh sáng đã khiến cho kết quả điều tra đầy đủ của Buckley và Shimkin bị giấu nhẹm. Ấn bản bài viết của họ bị cắt cụt, giúp cho Lầu năm Góc "thoát" dễ dàng và không buộc phải mở một cuộc điều tra chính thức quy mô lớn về vụ bê bối.
Chỉ mãi cho tới năm ngoái mới có một vài thông tin rằng Newsweek đã ỉm vụ Speedy Express, và báo The Nation có đăng bài về bằng chứng mới của cuộc tàn sát cũng như sự che đậy tội ác này. Và cũng chỉ sau khi Ewell qua đời, vụ việc mới được Washington Post đề cập.
Một năm sau khi bài báo bị cắt gọt của Buckley - Shimkin được xuất bản, Ewell về hưu. Đại tá Farnham tin rằng, vị tướng này buộc phải rời quân ngũ sớm do quân đội lo sợ một vụ bê bối sẽ nổ ra. Nếu đúng như vậy, đây là hành động duy nhất giống một sự khiển trách chính thức mà Ewell phải chịu, còn lâu mới bằng mức độ trừng phạt nhằm vào Megrahi, chứ nói gì đến Calley.
Thực tế, vào tháng 10 vừa qua, sau lễ truy điệu, Julian Ewell được an táng với nghi lễ trọng thể của quân đội tại Nghĩa trang quốc gia Arlington.
Chuỗi mệnh lệnh
Trong những lời bình luận gần đây, William Calley cho biết ông ta làm theo mệnh lệnh của cấp trên tại Mỹ Lai.
Cuộc điều tra vụ Mỹ Lai của quân đội Mỹ nhắm tới 45 thành viên trong đơn vị của Medina, trong đó có Calley. Trong cuộc điều tra thứ 2, 30 cá nhân bị nhắm tới vì che đậy những gì đã xảy ra ở ngôi làng này. 28 trong số họ là sĩ quan với hai người cấp tướng, và cả nhóm bị cáo buộc tổng cộng 224 tội danh. Tuy nhiên, Calley là người duy nhất bị kết tội liên quan tới Mỹ Lai. Và rốt cục, ông này cũng chẳng phải chịu bất cứ một hình phạt nào cho những tội ác đã phạm phải.
Có lẽ đáng để đặt câu hỏi tại sao một số cá nhân, chẳng hạn như một cựu sĩ quan tình báo Libya hoặc một sĩ quan bộ binh Mỹ cấp thấp lại phải gánh chịu nhiều cho những tội ác mà rõ ràng trách nhiệm thuộc về những người vượt xa cấp của họ; và tại sao các sĩ quan đưa ra chuỗi mệnh lệnh, và những người chỉ đạo chiến tranh - ở Washington hoặc Tripoli - lại thoát tội khi bàn tay họ nhuốm máu dân thường.
Ngay sau lời lẽ ân hận của Calley, không phải một phóng viên của Mỹ mà của hãng tin Pháp AFP nghĩ đến chuyện tìm hiểu xem những người sống sót hoặc người thân của các nạn nhân bị tàn sát ở Mỹ Lai phản ứng thế nào.
Khi một phóng viên AFP nói chuyện với Phạm Thành Công - người đã chứng kiến mẹ và các anh em mình bị giết hại trong vụ thảm sát ở Mỹ Lai (và giờ là giám đốc khu chứng tích Sơn Mỹ) và hỏi rằng ông nghĩ gì về lời xin lỗi của Calley. Phạm Thành Công trả lời: "Có thể đã tới lúc ông ấy cảm thấy hối hận về những tội ác và sai lầm mà ông ta đã gây ra cách đây hơn 40 năm trước". Có lẽ vậy.
Không yêu cầu một sự giải thích chân thực về những đớn đau mà lính Mỹ gây ra cho người Việt Nam và sẵn sàng bỏ qua những chứng cứ về cuộc tàn sát rộng khắp vẫn là một di sản lâu dài của cuộc chiến ở Việt Nam. Cũng như vậy, Mỹ mong muốn thu nhỏ những bàn cãi về sự tàn bạo của lính Mỹ ở Đông Nam Á xuống mức độ cuộc tàn sát ở Mỹ Lai, với William Calley phải chịu trách nhiệm - không chỉ cho tội ác của ông ta mà còn cho tất cả tội ác của binh lính Mỹ tại đó.
Và di sản ấy sẽ vẫn còn đó đến khi nào người Mỹ làm những gì mà các quan chức quân sự và dân sự của họ không chịu thực hiện trong hơn 40 năm qua: nhận trách nhiệm về những đau đớn khổ sở mà Mỹ đã gây ra ở Đông Nam Á.
Thanh Hảo (Theo Asia Times)
VNNet
